Ίσως ελάχιστοι λαοί έχουν τραγουδήσει τόσο πολύ, όσο ο ελληνικός λαός. Πρόκειται για ένα λαό που τραγούδησε και τη ζωή και την ιστορία. Και τα τραγούδησε τα δύο αυτά με επιτυχία στην ποιότητα και με πολυμορφία στην ποικιλία των θεμάτων και των τρόπων.
Χρονικά, ο ελληνικός λαός άρχισε να τραγουδά από τις πρώτες στιγμές που φτιάχνει ιστορία. Περνούν οι Έλληνες αντίκρυ στην Τροία και υπάρχει πάντοτε πίσω τους ένας Δημόδοκος ή ένας Φήμιος, που πλάθει σε ιστορικό δημοτικό τραγούδι τις περιπέτειες γύρω από τον πόλεμο στην Τροία.
Τις ακούει να τραγουδιούνται στην αυλή των Φαιάκων ο πολύπαθος Οδυσσέας και τα δάκρυα τρέχουν στα μάγουλά του, πού τα κρυφοσκουπίζει με την χλαμύδα του.
Πολεμούν και οι Βυζαντινοί στα σύνορα της Μεσοποταμίας και του Ευράτη και πίσω τους οι μεσαιωνικοί “Δημόδοκοι “,πότε στην Κύπρο και πότε στην Καππαδοκία και στον Πόντο, συνθέτουν άλλα ιστορικά τραγούδια.
Είναι αυτά που μας κληροδοτήθηκαν από τα 800 και 1000 μ.Χ. και ονομάζονται “ακριτικά τραγούδια. Το ίδιο φαινόμενο συνεχίζεται και όταν το 1453 πρέπει να θρηνήσουμε την Άλωση της Πόλης.
Το ίδιο συνεχίζεται αργότερα, κάθε φορά που νικούν ή σκοτώνονται οι Αρματωλοί και οι Κλέφτες, ή όταν εξακολουθούν οί μάχες στα 1821 έως το 1912 και το 1940 στην Αλβανία.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις πραγματοποιούνται τα σημαντικά ιστορικά γεγονότα και αμέσως ακολουθεί αντίστοιχα η σύνθεση μερικών δημοτικών τραγουδιών, με θέμα τους τα γεγονότα εκείνα. Συμβαίνει, δηλαδή, το ακόλουθο:Η ιστορία γίνεται και αμέσως η ιστορία τραγουδιέται. Ζωή και τραγούδι στην Ελλάδα, για χιλιετηρίδες ολόκληρες, προχωρούν πάνω στον ίδιο δρόμο.
Και ας μην νομίσει κανείς ότι το φαινόμενο αυτό συμβαίνει μόνο με τα γενικότερα γεγονότα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα απλά περιστατικά της καθημερινής ζωής των ατόμων. Από την γέννηση ενός ανθρώπου έως το γάμο του και το θάνατό του, τον συμπαρακολουθούν το νανούρισμα, τα τραγούδια του γάμου, τα μοιρολόγια.
Συνέβη ανάλογο στο τέλος της “Ιλιάδας “, όταν Εκάβη, Ελένη και Ανδρομάχη μοιρολογούν τον νεκρό Έκτορα και ευτυχώς μας παραδόθηκαν από τον Όμηρο τα τρία εκείνα μοιρολόγια. Το ίδιο γίνεται και σήμερα κάθε φορά που θα τύχει κάποια μάννα ή αδελφή ή σύζυγος να μοιρολογούν κάποιον αγαπημένο νεκρό, τον δικό τους προστάτη και λεβέντη. Τους ήταν για το σπίτι τους τόσο πολύτιμος, όσο πολύτιμος ήταν για το κάστρο της δικής του Τροίας ο θρυλικός εκείνος Έκτορας.
Τα νεοελληνικά όμως μοιρολόγια είναι όχι μόνο πολύμορφα στα θέματα και στα μοτίβα τους, αλλ’ είναι και πολύ καλά στην ποιότητα. Πολλά μάλιστα απ αυτά είναι σπουδαιότερα και οπωσδήποτε λυρικώτερα, από τα τρία εκείνα μοιρολόγια που έχει συνθέσει ο θεϊκός Όμηρος για τον μεγάλο Έκτορα.
Κείμενο, του λαογράφου Κ. Ρωμαίου.
